Hvar ætti ég að fæða barnið mitt?

0

Töluverðar breytingar hafa orðið á fæðingarhjálp á Íslandi síðustu áratugina. Fæðingarstöðum úti á landi hefur fækkað til muna og núorðið fara langflestar fæðingar fram í Reykjavík ( ~70%) og á Akureyri (~10%).

Árið 2012 fóru fæðingar fram á 12 öðrum stöðum á landinu auk þess sem rúmlega 2% kvenna áttu börn sín í heimahúsum (1).

Í leiðbeiningum um val á fæðingarstað frá Embætti landlæknis eru fæðingarstaðir á Íslandi skilgreindir í fjögur mismunandi þjónustustig, A-D (2).

Fæðingarstaður A táknar hæsta þjónustustig (þ.e. Landspítala-háskólasjúkrahús) og D fæðingarstað sem hentar konum aðeins þegar meðganga hefur verið eðlileg og fæðing er talin verða án fyrirsjáanlegra vandamála að mati læknis og ljósmóður.

Fæðingarstaður með þjónustustig D getur því verið lítil fæðingardeild á heilbrigðisstofnun eða fæðing í heimahúsi.

Á meðgöngunni eiga ljósmæður og læknar að ræða við verðandi foreldra um hvaða fæðingarstaðir standa þeim til boða. Þetta samtal á að taka mið af leiðbeiningum um val á fæðingarstað sem Embætti landlæknis gaf út árið 2007. Leiðbeiningar Embættis landlæknis eru hugsaðar til viðmiðunar en ekki sem reglur og að sjálfsögðu er gert ráð fyrir að val á fæðingarstað sé einstaklingsbundið og háð aðstæðum hverju sinni.

Þannig ætti t.d. konu með langvarandi sjúkdóm, fjölburameðgöngu eða meðgöngusykursýki að vera ráðlagt að eiga barnið á fæðingarstað með háu þjónustustigi.

Á hinn bóginn má ráðleggja hraustum konum sem átt hafa eðlilega meðgöngu með engin fyrirsjáanleg vandamál í fæðingu að velja fæðingarstað í sínu bæjarfélagi eða í heimahúsi. Slíkt val er þó að sjálfsögðu háð aðgengi að ljósmóður eða lækni í bæjarfélaginu.

Leiðbeiningar um meðgönguvernd og fæðingarhjálp á Íslandi eru byggðar að miklu leyti á breskum leiðbeiningum frá National Institute of Clinical Exelence (3). Bresku leiðbeiningarnar voru nýlega uppfærðar þannig að lögð er meiri áhersla á samtal um val á fæðingarstað.

NICE leiðbeiningarnar benda einnig ljósmæðrum og læknum á mikilvægi þess að minna konur og aðstandendur þeirra á að sjálft fæðingarferlið er yfirleitt mjög öruggt fyrir hraustar konur með eðlilega meðgöngu.

Val á fæðingarstað ræðst oft af búsetu hér á landi. Þannig eiga konur búsettar á landsbyggðinni kost á því að eiga barn sitt í sínu bæjarfélagi ef ljósmóðir eða læknir með reynslu í fæðingarhjálp er á svæðinu og konan hefur átt eðlilega meðgöngu.

Ef áhætta eykst á meðgöngu þá geta konur fært sig til Reykjavíkur á hátæknisjúkrahús. Þar sem ekki er rekið fæðingarheimili á höfuðborgarsvæðinu hafa konur þar um tvo kosti að velja í sínu nágrenni, annað hvort fæðingu á hátæknisjúkrahúsi eða fæðingu í heimahúsi.

Val á fæðingarstað er því ákvörðun sem byggist meðal annars á samtali við ljósmóður eða lækni, þeim valkostum sem til staðar eru í hverju bæjarfélagi, heilsu móður og heimilisaðstæðum.

Fjölskyldur og heilbrigðisstarfsmenn geta einnig haft leiðbeiningar Embættis landlæknis, sem skilgreina fjögur mismunandi þjónustustig fæðingarstaða, til hliðsjónar við þessa mikilvægu ákvörðunartöku.

Share.

Emma er ljósmóðir og í doktorsnámi í lýðheilsuvísindum. Áður lauk hún námi í véla- og iðnaðarverkfræði.